









จุดเริ่มต้น พิพิธภัณฑ์ เป็นสถานที่เก็บรวบรวมสิ่งของต่าง ๆ เพื่อไว้ให้คนให้ดู และเข้าใจถึงประวัติความเป็นมาของสถานที่นั้น โรงเรียนอยุธยาวิทยาลัย เป็นโรงเรียนประจำจังหวัดพระนครศรีอยุธยา ในอดีต มีฐานะเป็น โรงเรียนตัวอย่างประจำมณฑลกรุงเก่า ย่อมมีสิ่งของเป็นเครื่องแสดงเกียรติประวัติ และมีศิษย์เก่าที่มีเกียรติคุณ แสดงเป็นที่ประจักษ์สืบทอดมาอย่างยาวนาน พิพิธภัณฑ์การศึกษา โรงเรียนอยุธยาวิทยาลัยจึงถือกำเนิดขึ้นภายใต้แนวคิด “แหล่งเรียนรู้ที่พูดได้” ของผู้ท่านผู้อำนวยการอุเทน เจริญกูล จึงมีการอนุรักษ์อาคารพระราชทาน ปัจจุบัน คืออาคารสิริมงคลานันท์ เมื่อ พ.ศ. 2534 เป็นช่วงที่ อาคารพระราชทานมีอายุครบ 50 ปี (พ.ศ. 2484-2534) ไว้เป็น พิพิธภัณฑ์ทางการศึกษา โรงเรียนอยุธยาวิทยาลัย ปัจจุบัน พิพิธภัณฑ์ทางการศึกษา โรงเรียนอยุธยาวิทยาลัย มีอายุครบ 30 ปีที่แล้ว โดยก่อตั้ง (พ.ศ. 2534-2564) และถ้านับรวมอายุของอาคารสิริมงคลานันท์ ก็จะมี อายุครบ 80 ปี พอดี สำหรับห้องจัดแสดงพิพิธภัณฑ์อยู่จำนวน 10 ห้อง ห้องที่สร้างเพิ่มขึ้นมา คือ ห้องเอกองค์อนุชาพระมหากรุณาธิคุณ อาคารพระราชทาน ได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ จากรัชกาลที่ ๙ พระราชทานอาคารเรียน เป็นชื่อ “สิริมงคลานันท์” เมื่อวันที่ ๙ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๓๔ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จเป็นองค์ประธานเปิดอาคารสิริมงคลานันท์ เมื่อวันที่ ๑๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๓๗ และทรงเยี่ยมชมพืพืธภัณฑ์การศึกษาโรงเรียนอยุธยาวิทยาลัย นับเป็นความปลื้มปิติของชาวอยุธยาวิทยาลัยทุกคน นำชมพิพิธภัณฑ์ อาคารพระราชทาน หรือ อาคารสิริมงคลานันท์ เป็นอาคารที่ก่อสร้างขึ้นใน ช่วงปี พ.ศ. ๒๔๘๓ และเปิดอาคารเรียนครั้งแรกเมื่อเดือน มกราคม พ.ศ. ๒๔๘๔ ช่วงเวลาดังกล่าวเป็นการย้ายโรงเรียนจากที่ตั้งเดิมคือบริเวณวัดเสนาสนาราม มาอยู่ใกล้กับบึงพระราม โดยขอพระราชทานทรัพย์จากล้นเกล้ารัชกาลที่ ๘ พร้อมกับการสร้างหอประชุมพระราชทานและบ้านพักครูอีก ๒๐ หลัง อาคารพระราชทานเป็นรูปแบบสถาปัตยกรรมแบบ Art deco ซึ่งนิยมสร้างในช่วงปี พ.ศ. ๒๔๗๕- ๒๔๙๐ เป็นช่วงที่คณะราษฎรอยู่ในอำนาจทางการเมือง